geçen hafta Slovakya Başbakanı Robert Fico Onun öldürülmesiyle siyasi suikastlar döneminin yeniden başladığı düşüncesi yayıldı. Birçoğu vurulma sonrasındaki durumu anlatıyor Birinci Dünya Savaşı’nın sigortayı açmak Avusturya Arşidük Franz Ferdinand’a Yeni bir dünya savaşının başlayacağına dair benzer iddialarda bulundu. Dün İran cumhurbaşkanı kaydeden İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan Helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından bu iddialar yeniden gündeme geldi. Bu bize önümüzdeki birkaç günün her ikisi de olacağını söylüyor İran hem iç politikada hem de küresel ölçekte “parmaklar işaret ediyor” Yarışın başlayacağını düşündürüyor. Bu nedenle masadaki olasılıklar hakkında konuşmakta fayda var.
KİM YAPTI?
Pek çok küresel medya kazanın sorumlusunun kim olduğunu araştırmaya başlasa da hâlâ kimseyi suçlayacak yeterli kanıt yok. İranlı yetkililer ise konuyla ilgili henüz bir açıklama yapmadı. Sadece İsrail tarafında “Reisi’nin ölümüyle hiçbir bağlantımız yok” Açıklamayı duyduk. Ancak iki ülke arasında geçen ay yaşanan bölgesel gerginlik ve çatışmanın boyutu dikkate alındığında, dünya kamuoyunun gözünde olağan şüpheli olarak ilk akla İsrail geliyor. Sonuçta geçen ay İsrailSuriye’deki üst düzey Devrim Muhafızları komutanlarına suikast düzenlemeyi başarmıştı.
Üstelik, 7 Ekim’den itibaren Çeşitli İranlardan önce bile İHA Üretim merkezlerinde sabotaj yaşandı. Bu da doğal olarak gözlerini İsrail’e çeviriyor. Üstelik Suriye’deki suikast, İsrail’in İran’ı savaşa sürüklemek istediğini düşündürdü. Böylece İsrail bir kez daha ABD’yi mağlup etti Orta Doğu’da Bu, İran rejiminin yıkılmasına yol açacak bir süreci harekete geçirecek ve tetikleyecektir. Ancak İran biraz tepki gösterdi Utangaç geriye kalmak. Vekil güçleriyle ABD’yi yorarak bölgeden uzaklaştırmak istiyor. İsrail’e savaş ilanı İsrail’i yok etmeyecek ve ABD’yi bölgede aktif olmaya daha istekli hale getirecektir. Ancak bugünlerde İsrail’in tepkisi önemli. İsrailli yetkililer hiçbir bağlantılarının olmadığını söylese de İsrailli kanaat önderleri ya da Netanyahu’nun kabinesinin doğrudan aşırı sağcı üyeleri önümüzdeki günlerde bir dizi açıklama yapacak.müstehcenBu sözleri söylemek, kazanın arkasında kendilerinin olduğu ya da en azından kazayı kendileri için kullanmak istedikleri fikrini akla getirecektir.
SORUMLU İRAN MI?
Olayın sabotaj olduğu iddiasının bir diğer şüphelisi ise İranlı dini lider Hamaney. Şef İbrahim Ülkenin yönetimi konusunda kendisiyle arasında önemli görüş ayrılıkları vardı. İbrahim Reisi, ülkenin yaşadığı ciddi ekonomik sorunları ortaya koyan yaptırımların ortadan kaldırılması için. Amerika Birleşik Devletleri ile Nükleer anlaşmaya karşıydı. İsrail’in ve ABD’li Cumhuriyetçiler İtibaren “İran askeri yeteneklerini ve nükleer olmayan ekonomisini güçlendirecek” Aşağıdaki nedenlerden dolayı anlaşmaya karşı olduğunu belirtmekte fayda var. Demokratlar Obama yönetimi sırasında nükleer anlaşmaya varılmasını istemeye devam ediyor. Neredeyse bir yıldır bazı İsrail kaynakları şunu söylüyor: “İran’ın nükleer silaha sahip olmasına haftalar kaldı” gibi ifadeler kullanın. Amerikan düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi’nin 2023’ü İran’da uranyum zenginleştirme raporu yüzde 90dayalı olduğu söylendi. Bu bize üç ülke arasındaki nükleer sorunun artık kırılma noktasına geldiğini gösteriyor.
Elbette Hamaney ile lideri arasında başka bir sorun daha var; Hamaney’den sonra dini lider kim olacak? Geçen hafta sorgulandığında İbrahim Reisi, İran dini lideri rolüne en uygun aday olarak görülüyordu. Ancak Reisi’nin önemli bir rakibi vardır. Ali Hamaney’in oğlu Müjteba Hamaney, Dini liderlik pozisyonu için Şefle rekabet ediyor. Ali Hamaney, Humeyni’nin “Liderliğin Babadan Oğul’a geçmesinin İslam ile uyumlu olmadığı” fikrini savunan, hala oğlu Mujtaba’ya yol vermek istediğini savunuyor.
Birleşik Arap Emirlikleri’ne bağlı düşünce kuruluşu Emirlik Politika Merkezi (EPC) Müçteba’nın hazırladığı rapora göre “derin devlet” Askeri yapı, istihbarat ve Devrim Muhafızları içinde önemli bir desteği var. EPC zaten İran’daki bazı medya kuruluşlarının Müjtaba olarak adlandırdığını söylemişti “AyetullahHatta bu unvanı kullanmaya başladığını söylüyor. Bu onun Müjtaba’nın patronuna karşı ciddi bir rakip olduğunu ortaya koyuyor.
NE ZAMAN?
İran nükleer anlaşmasını destekleyenler, ABD ile yeniden masaya oturmak istiyorlarsa hızlı hareket etmeliler. Kasım ayında yapılacak ABD seçimlerinde anketler doğru çıkarsa İsrail’in isteği üzerine nükleer anlaşmadan vazgeçilecek. koz İran’ın cumhurbaşkanı olmasına bir kez daha karşı çıkacak. Bu, nükleer anlaşmaya geri dönüş olasılığını ortadan kaldıracaktır. İran’da böyle bir niyet varsa Biden gitmeden müzakerelerin sonuçlandırılması gerekiyor. Başka bir deyişle İran, müzakerelere olumlu yaklaşan bir lider atayacak ve yeni bir başkan, işlemleri tamamlamak üzere ABD’de oturacak. Ocak 2025 Bir aya kadar vaktin var.
Nihayet “Francis Ferdinand” Tartışmayı da belirtmek gerekiyor. Birinci ve İkinci Dünya Savaşları öncesinde ciddi bir askeri yatırım ve silahlanma dönemi yaşandı. Dünya olarak böyle bir dönemin henüz başındayız. Batı bloğu silahlanma sürecini yeni başlattı. Böyle bir ihtimal olsa bile bunun gerçekleşmesi birkaç yılı daha alabilir. Reisi’nin ölümü tüm komplo teorilerinin aksine basit bir kazaydı. tesadüf Bu da olabilir. Önümüzdeki günlerde İran dahil tüm ülkelerin vereceği tepkiler bize bazı ipuçları verecek.