Sağlık ve güvenlik Avrupa’daki iş yerlerinde ne kadar önemli?

Ne yazık ki sağlık ve güvenlik tedbirlerini her zaman ihmal ediyoruz. İster seyahatte, ister işte, ister mutfakta… Ancak bu önlemler ekonomik büyüme için önemli bir faktör…

Bu hafta İspanya’ya gidiyoruz ve Avrupa Sağlık ve Güvenlik Ajansı kısaca OSHA’nın konuğu olacağız. Sağlık ve güvenlik tedbirleri konusunda sektörün karşılaştığı temel sorunlara yakından bakacağız.

Ardından Belçika’ya giderek, zorlu çalışma koşullarına fiziksel ve zihinsel olarak hazır olmak için şirketlerin ve çalışanların hayata geçirdiği yeni uygulamaları yakından inceleyeceğiz.

Amaç, sağlık raporlarını toplayıp tüm sağlık ve güvenlik tedbirlerine dikkat ederek devamsızlığı önlemektir.

Tüm sağlık ve güvenlik önlemleri bizi fiziksel olarak koruyarak iş yerinde yeteneklerimizi tam olarak kullanmamıza olanak tanır. Aynı zamanda vücudumuzun genel sağlığını korumamıza da yardımcı olur.

Peki bu tedbirlerin ekonomik büyümeyle tam olarak ne alakası var? Birlikte izleyelim.

Philip’in bir et şirketi var ve 25 kasap çalıştırıyor. Hazırladığı et ürünleri özel olup katma değeri oldukça yüksektir.

Vergi öder ve sattığı ürünlerle ülke ekonomisine büyük katkı sağlar.

Ancak iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin herhangi bir önlem alınmıyor. Çünkü Philip bunun çok pahalı olduğunu düşünüyor.

Bu nedenle kaza ve hastalık oranları artıyor. 25 kişiden 2 veya 3 kişi her gün rapor alıyor.

Bu nedenle şirketin üretim kapasitesi düşüyor. Filippo, çalışanlarının tazminatını ve sağlık masraflarını ödemek zorunda kalıyor.

Philip’in ayrıca makinelerin bakım masraflarını ve işçilerin eğitim masraflarını da karşılaması gerekiyor… Bu zaman ve para kaybıdır…

Bu nedenle müşteri kaybediyorlar, verimlilikleri düşüyor, çalışanların morali düşüyor.

Hasta ve engelli çalışanların gelirleri ve tabii ki refah seviyeleri düşüyor.

Bu nedenle işçiye bakım veren aile ve arkadaşların üzerindeki yük artıyor.

İşçilerin tedavi amaçlı maddi destek alması nedeniyle bu durum ekonomiye de yük oluyor.

İş yükünü fiziksel olarak kaldıramayan çalışanlar işten ayrılmakta ve dolayısıyla devlet sigorta maliyetleri artmaktadır.

Bu nedenle toplumda ve ekonomide verimlilik azaldıkça Philip gibi işletme sahiplerinin ekonomik büyümeye katkısı da azalıyor.

Avrupa’da iş kazaları nedeniyle her yıl 83 milyon iş günü kaybediliyor… Bu nedenle çalışanların yüzde 75’i bir gün, yüzde 25’i ise bir aydan uzun süredir şikayet alıyor.

Bu nedenle 367 milyon gün kaybediliyor. Bu, üretkenliğin önemli ölçüde azaldığı anlamına gelir.

Bu nedenle 2014-2020 yılları arasında Avrupa Sosyal Fonu’nun desteğiyle sağlık ve güvenlik tedbirlerinin artırılmasına yönelik yeni bir stratejik hamleye geçildi. Hızla yaşlanan nüfusta işle ilgili hastalıkların ve kazaların önlenmesi amacıyla mevcut kurallara artık daha fazla dikkat edilecek.

Monica Pinna, İspanya’nın Bilbao kentindeki Avrupa Sağlık ve Güvenlik Ajansı’na giderek konuyu daha yakından araştırdı.

İş kazaları hâlâ Avrupa ekonomisi üzerinde büyük bir yük teşkil ediyor. 2000 yılında bu durumun maliyeti 55 milyar euro olarak hesaplanıyordu. Şu anda bu rakam hala çok yüksek. Özellikle inşaat gibi kazaların yaygın olduğu sektörlerde bu oranın düşürülmesi ekonomiye büyük katkı sağlayacaktır.

2012 yılında ölümlü kazaların %26,1’i bu sektörde meydana geldi. İspanya’daki rakamlar hâlâ endişe verici…

Enrique Corral, İnşaat Alanı Genel Müdürü: ”Maalesef 2013, 2014 ve 2015’te durum daha da kötüleşti. Her 100 bin işçiye karşılık 5 bin yaralanma yaşandı. “Son verilerde bu rakam 6 bin 500’ün üzerindeydi.”

2012 yılında Avrupa’da 2,5 milyon işçinin küçük kazalar yaşadığı ve rapor edildiği bildirildi. Yaklaşık 3.500 ölümlü kaza yaşandı.

”Kısacası 100 bin işçiden 2.44’ü ölümlü kaza mağduru oldu. Bu oranın ülkeden ülkeye farklılık göstermesi de dikkat çekicidir. Örneğin Polonya’da bu oran %5’in üzerindeyken Almanya, Danimarka, Hollanda gibi ülkelerde %1’in altındadır.

Pek çok çalışmaya göre iş kazaları ülke ekonomileri ve iş sektörleri üzerinde önemli bir yük oluşturmaktadır. Bibao’da Avrupa Sağlık ve Güvenlik Ajansı’nın müdürüyle konuştuk.

EU OSHA Başkanı Christa Sedlatschek: ”Avrupa’da her ülkenin kendine ait bir hesaplama sistemi var. Mesela Almanya… Bu ülkede güvenlik ve sağlık tedbirlerine 90 milyar euro harcanıyor ve bu rakam gayri safi milli gelirin 3,2’sine tekabül ediyor.”

”Dünyada iş kazalarının gayri safi milli gelire oranı yüzde 4 civarında… Avrupa’da bu oran yılda 2,6 ila 3,8 arasında…”

Yeni araştırmalar sağlık ve güvenliğe yapılan harcamaların artık gider olarak görülmediğini gösteriyor. Bu aktiviteye 1 Euro yatırım yaparak 2,2 Euro kazanırsınız.

Bilbao’daki bu işyeri Visesa adında halka açık bir şirkete ait… Sağlık ve Güvenlik daire başkanı bu konuya yatırım yapmanın öneminden bahsediyor.

Maite Prieto, Sağlık ve Güvenlik Departmanı Direktörü: ”Bu çalışma alanında sağlık ve güvenliğe iki yılda 288 bin euro harcıyoruz. Güvenliğe harcadığımız miktar, üretim aşamasında oluşabilecek riskleri en aza indirir. “Örneğin bu sektörde üretimin durdurulması günlük 3.500 avroluk kayıp anlamına gelir.”

Avrupa’daki düzenlemeler belli bir çerçeve oluştururken uygulamalar ülkeye, sektöre ve şirketin büyüklüğüne göre farklılık gösteriyor. İspanya’da bu konuda yaşanan sıkıntılar diğer ülkelerdeki duruma da ışık tutuyor.

Maite Prieto, Sağlık ve Güvenlik Departmanı Direktörü: ”Küçük ve orta ölçekli işletmeler İspanyol ekonomisinin büyük bir bölümünü oluşturuyor. Bu küçük şirketlerin sağlık ve güvenlik departmanı yoktur. Bu nedenle sağlık ve güvenlik konusunda ne yapılacağını kimse bilmediği için bu gerekli yaptırımlara pek fazla kişi uymuyor.”

Kazaların yanı sıra Avrupa’daki işyerlerinde tehlikeli kimyasalların varlığı da kanser oranlarını ciddi oranda artıran bir faktör. 2000 yılında 152 bin işçi bu hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti. Bu durum erken emekliliklere, vasıflı iş gücü kaybına, yüksek sağlık harcamalarına ve ek sigorta masraflarına neden olmakta ve bu da önemli ek maliyetlere neden olmaktadır.

EU OSHA Başkanı Christa Sedlatschek: ”İngiltere’de mesleği nedeniyle kansere yakalanan hastaların sağlık harcaması milli gelirin yüzde 1’ine tekabül ediyor.”

Avrupa’da çalışanların en az %8,6’sı son 12 ayda işle ilgili bir sağlık sorunu yaşadı. Bu da yaklaşık 23 milyon insan anlamına geliyor… Üstelik eklem bozuklukları strese, depresyona ve gerginliğe neden oluyor.

Avrupa’da her beş kişiden biri ruh sağlığı sorunları ve psikolojik nedenlerden dolayı işten ayrılıyor veya işini değiştiriyor. Bu nedenlerden dolayı şikayet alma oranı iki katına, iş kazası sayısı ise beş katına çıkıyor.

Bu durum her yıl 240 milyar euroluk fatura yaratıyor. Bu rakamın %43’ünü arıtma maliyetleri, %57’sini ise üretim kayıpları oluşturuyor.

Bu nedenle Belçika’ya giderek şirketlerin ve çalışanların refah seviyemiz için ne tür uygulamalar yaptığını araştırıyoruz.

İş yüküne bağlı stres ve psikolojik risk faktörleri nedeniyle yıllık iş günlerinin yaklaşık yarısı kaybediliyor. Avrupa’da stres, depresyon ve aşırı yorgunluk nedeniyle devamsızlık oranı artıyor. Aslında bu gibi akıl hastalıkları artık insanları üç günden fazla işe gelmemeye iten ikinci en büyük sorun haline geldi.

François Richir, Siemens, Ürün Bölümü Direktörü: ”Strese neden olan nedenler farklılık göstermektedir. Örneğin bir müşterinizin veya iş arkadaşınızın yardıma ihtiyacı olduğunda alacağınız bir telefon sizi tedirgin edebilir. Bu nedenle telefonda aldığınız haberleri düşünmek ve aynı zamanda ofiste yapmanız gereken işlerle uğraşmak sizi strese sokar.

“Avrupa’daki şirketlerin yüzde 30’unda bu stresli anları paylaşmak çalışanlar için tabu… Bu, psikolojik hastalık riskinin en büyük nedenlerinden biri… Şirket ne kadar büyükse bu risk de o kadar büyük.”

Ancak Belçika’daki Siemens’te durum biraz farklı. Şirket, sağlık ve güvenliğin yanı sıra çalışanlarının yaşam standartlarını da riske atmıyor. Şirket, çalışanları arasındaki stres ve psikolojik riskle ilgili çalışmaları nedeniyle Avrupa Güvenlik ve Sağlık Ajansı’ndan ödül aldı.

Siemens Sağlık ve Güvenlik Müdürü Patrick De Bouver: “’Fitness Shift’ adı verilen program, çalışanlarımızın daha sağlıklı ve stressiz bir yaşam sürmelerine yardımcı olmak amacıyla başlattığımız bir uygulamadır… Sağlık, beslenme ve antrenmanın yanı sıra psikolojik ve ruhsal konulara yönelik programlarımız da bulunmaktadır.”

François, Belçika’daki bu şirketin 1.500 çalışanından sadece biri. Haftalık antrenmanını işyerinde yapıyor. Sadece karın kasları için değil stres yönetimi konusunda da danışmanlık desteği alıyor. Şirket, 2013 yılından bu yana üç yılda bu alana 500 bin euro harcadı.

Patrick De Bouver: ”Bu uygulamaya neden başladık ve üç yıl sonunda neler başardık? “Bunu açıklamak gerçekten zor.”

euronews: ”Şirket neden yatırım yapmalı?”

Patrick De Bouver: “İster inanın ister inanmayın, insanların yaşam standartlarını iyileştirmeye çalışmak hem çalışanlar hem de şirket için işe yarar.”

Avrupa’da çalışanların yüzde 52’sinden fazlası ayda en az bir cumartesi çalışmak zorunda. Ayrıca çalışanların %45’i işlerini yapabilmek için boş zamanlarında fazla mesai yapmak zorunda kaldıklarını söylerken, geri kalan %3’ü bunun artık normal hale geldiğini söylüyor.

Şimdi tekrar Bilbao’daki Avrupa Güvenlik ve Sağlık Ajansı’na dönüyoruz. Merak ediyorum: Avrupa’da bu sorunla ilgili başka ne gibi çalışmalar yapılabilir?

EU OSHA Başkanı Christa Sedlatschek: ”Avrupa’da yöneticilerin yüzde 80’i bu sorunların farkında ama şirketlerin yalnızca yüzde 30’u bu konuda önlem alıyor. Mesela psikolojik risk konusunda alınan önlemlerin az olduğunu görüyoruz. “10 çalışandan dördü şirketlerin bu konuyu yeterince ele almadığını söylüyor.”

Brüksel, Avrupa’da yasal çalışma standartlarını yükseltmeyi amaçlıyor. Bugüne kadar Avrupa’daki şirketlerin yarısından biraz fazlası psikolojik risk konusunda yeterli bilgiye sahip olduklarını söylüyor. Ancak sağlıklı bir çalışma ortamının sağlanması açısından bu önemli bir konudur.

İş sağlığı ve güvenliği… Bazı kişiler bu konularla hiç ilgilenmese de ekonomi açısından çok önemli…

Gelecek hafta Reel Ekonomi, şehirlerde yaşayan ve maddi sıkıntı yaşayan insanların uyum sorununu anlatacak.